Toen de Krijtmolen in 1792 gebouwd werd stond deze aan de kanaaldijk, met uitzicht op de sinds 1628 drooggelegde Buikslotermeerpolder en (meer in de verte) het IJ. Een ideale plek voor een molen die voldoende wind moet vangen om met de loodzware molenstenen kalksteen tot krijt en tufsteen tot tras te malen. Nog in 1940 was de volledige omgeving van de molen vrijwel onbebouwd. De kapiteinswoningen aan de Buiksloterdijk vormden de dichtstbijzijnde bebouwing. 

Met de wederopbouw van Nederland na de tweede wereldoorlog ontstonden er aan de west- en noordzijde van de Krijtmolen nieuwbouwwijken (De Banne) en verrees er in de jaren tachtig een ziekenhuis. Sinds 2016 verrijst er nu ook aan de oostzijde een nieuwe woonwijk (Elzenhagen-zuid). 

Molenbiotoop en afspraken met Gemeente Amsterdam
Zonder wind draait geen molen. Daarom heeft De Hollandse Molen in de jaren 1980 een ‘molenbiotoop’ laten ontwerpen als objectieve maatstaf voor de bepaling van de hoogte waaraan de bebouwing en beplanting rondom de molen moet voldoen. In 2010 heeft het Molenbestuur, met hulp van onze eigen adviseur Herman van Dam, in kaart gebracht hoe de molenbiotoop van de Krijtmolen er op dat moment voor stond.  Aanleiding daarvoor was de komst van nieuwe woonwijken (De Banne), het Boven IJ-ziekenhuis, en de aanplant van populieren aan de overzijde van het kanaal. De conclusie was toen dat de windvang fors verminderd was.

Verstedelijking en Krijtmolenpark
Door de oprukkende verstedelijking en de aanplant van honderden bomen, is de omgeving van de Krijtmolen veranderd van een open polderlandschap naar een bomenrijk en verstedelijkt deel van Amsterdam-Noord. Aan de oostzijde van het kanaal wordt nu driftig gebouwd aan Elzenhagen-zuid. Daar zijn, als gevolg van de ophoging van de bodem, vele honderden bomen gekapt, maar daarvoor in de plaats komen veel en hoge woonblokken en flats, omringd door nieuw groen. Voor deze nieuwbouw en nieuwe beplanting is in 2016 met de gemeente een molenbiotoop-kaart getekend waarmee enerzijds ruimte gemaakt wordt voor nieuwbouw, maar anderzijds rekening wordt gehouden met de belangrijkste heersende windrichtingen voor de krijtmolen.

Als gebaar van goede wil heeft de gemeente de groenstrook langs het Noordhollandschkanaal en rondom de nieuwe atletiekbaan tot ‘Krijtmolenpark’ gedoopt, waar ruimte is voor bomen die passen binnen de contouren van de molenbiotoop.

Voor het westelijk deel van de molenbiotoop bestaan dergelijke afspraken nog niet. Wel heeft de gemeente in 2016 schriftelijk vastgelegd dat, als wisselgeld voor de soepele opstelling van de Krijtmolen bij het ontwerp van Elzenhagen-zuid, een bedrag van € 50.000 gereserveerd wordt voor snoei- en kapwerkzaamheden aan de andere zijde, om de molenbiotoop te verbeteren. 

Naar een concreet verbeterplan westelijk deel Molenbiotoop

In januari 2022 hebben de gemeente Amsterdam en de Krijtmolen opnieuw met elkaar overlegd over de molenbiotoop van de krijtmolen – met name waar het gaat om het zuidelijk, westelijk en noordelijk deel. Staande op de stelling van de Krijtmolen werd unaniem geconstateerd dat de molenbiotoop in deze windrichtingen flink te wensen over laat – en dat het mogelijk moet zijn om hierin verbetering te brengen. Daarbij zijn nieuwe afspraken gemaakt die erop neerkomen dat er gezamenlijk eerst precies wordt vastgesteld welke bomengroepen in aanmerking komen voor snoeien cq kappen om de molenbiotoop te verbeteren – welke compensatie nodig is, en met welke bewoners in de omgeving overlegd moet worden om in goed overleg deze ingrepen te kunnen uitvoeren.